आत्मसन्मान राखत आपले जीवन मूल्य कसे सुधारावे!
एखाद्या व्यक्तीच्या व्यक्तिमत्त्वाच्या निर्मिती आणि विकासात स्वाभिमान हा महत्वाची भूमिका बजावतो. स्वाभिमान म्हणजे स्वतःबद्दल स्वतःचे योग्य मूल्यांकन होय!. आपण स्वतःबद्दल काय विचार करतो, आत्मविश्वासाची भावना अशी आहे की, आपण जे करू शकतो ते कार्यक्षम आणि यशस्वीरित्या करण्यास सक्षम आहोत, प्रतिभेचा विकास, योग्यतेची प्राप्ती हा स्वाभिमानाचा आधार आहे.
आत्मसन्मान म्हणजे काय?
स्वाभिमान म्हणजे स्वतःबद्दल एक दृढ वृत्ती!. एखाद्या व्यक्तीच्या भावनांचे वर्णन करण्यासाठी मानसशास्त्रात आत्मसन्मान वापरला जातो. स्वाभिमान म्हणजे स्वतःच्या संबंधात स्वतःचा विचार करणे. एखादी व्यक्ती स्वत: वर अधिक विश्वास ठेवते हे जगाला दाखवलेल्या विश्वासाला स्वाभिमान म्हणतात.
तुमचा स्वाभिमान म्हणजे तुमची क्षमता, कौशल्य, प्राविण्य, कोणतेही काम करण्याची कार्यक्षमता यावर अढ़ळ विश्वास. आत्मसन्मानाची उच्च भावना एखाद्या व्यक्तीला सर्वात मोठ्या आव्हानांना सामोरे जाण्यास सक्षम बनवते, प्रगतीसाठी दृढ निश्चयी आणि सतत काम करण्यासाठी उत्साही वृत्ती!. ज्याचा स्वाभिमान जिवंत राहतो, तो कधीही त्याच्या नजरेत पडत नाही.
म्हणूनच लोक त्यांचा स्वाभिमान जिवंत ठेवण्यासाठी सर्वात मोठा त्याग करण्यास पण तयार असतात. इतिहासाच्या पानावर नोंदवलेल्या आपल्या अनेक महापुरुषांच्या जीवनातील घटनांमध्ये असेही नमूद केले आहे की, त्यांनी आपला स्वाभिमान, त्यांचा धर्म आणि राष्ट्राचे रक्षण करण्यासाठी आपल्या प्राणांचे बलिदान कसे दिले. पण त्यांनी त्यासाठी कधीही त्याचा स्वाभिमान आड येऊ दिला नाही, आपला देश, धर्म आणि समाजाचे शिर कधीच झुकू दिले नाही.
आत्मसन्मान कसा विकसित कराल?
आपण नेहमी स्वतःचा स्वाभिमान विकसित करण्याचा प्रयत्न करत राहिले पाहिजे. स्वाभिमान विकसित करणे यासाठी एखाद्या विशिष्ट परिस्थितीची किंवा इतर कोणाच्या प्रोत्साहनाची वाट पाहू नये. ही प्रक्रिया स्वतःहुन सुरू ठेवा. अशा परिस्थिती, प्रवृत्तींपासून सावध रहा ज्यात तुमचा स्वाभिमान सर्वात खालच्या पातळीवर उतरण्याची शक्यता आहे.
उदाहरणार्थ, स्वतःची तुलना दुसऱ्या व्यक्तीशी किंवा मत्सराने केल्यास तुमचा आत्मसन्मान कमी होऊ शकतो. स्वतःला कनिष्ठ आणि इतरांना श्रेष्ठ समजणे म्हणजे तुम्ही स्वतःचा आदर करत नाही. जर तुम्ही स्वतःचा आदर करण्यास योग्य समजत नाही, तर इतर लोकांकडून आदराची अपेक्षा करणे निरर्थक आहे. प्रत्येकाला देवाने काही ना काही प्रतिभा बहाल केली आहे, विशेषता दिली आहे. म्हणून स्वतःची तुलना इतर कोणत्याही मनुष्याशी अथवा इतरांशी करून स्वत: ला कमी लेखण्याची चूक कधीही करू नका.
स्वत: ची प्रगती आणि सुधारणा करण्याच्या प्रयत्नात वारंवार लोकांचे लक्ष स्वतःकडे आकर्षित करण्याचे वर्तन देखील स्वाभिमानासाठी चांगले ठरत नाही. इतरांना तुच्छ समजून निराश करण्याचे आणि त्याने स्वत: ला चांगले बनवण्याचे प्रयत्न देखील स्वाभिमानासाठी हानिकारक आहेत. म्हणूनच, आपला आत्मसन्मान राखण्यासाठी आणि वाढवण्यासाठी, काही जीवन मूल्य आचरणात आणण्याची गरज आहे. जसे की,
- सर्वप्रथम आपण प्रत्येक परिस्थितीत समरस व्हायला हवे.
- एखाद्या परिस्थितीतून उद्भवलेल्या मत्सर, द्वेष आणि रागावर त्वरित नियंत्रण ठेवा.
- तुमच्या सकारात्मकतेच्या बागेत नकारात्मक विचारांचे काटे वाढू देऊ नका.
- ध्येय साध्य करताना यश-अपयशाचा अंदाज आपण बांधू शकत नाही, पण ध्येय साध्य करण्यासाठी प्रामाणिक प्रयत्न करणे एवढेच आपल्या हातात आहे.
- आपल्या प्रयत्नांनी यशासाठी प्रयत्न सुरू ठेवा. परिस्थितीनुसार नेहमी स्वतःला साचायला शिका.
- एखाद्या गोष्टीचा विचार न करता लगेच आपली प्रतिक्रिया देणे हेही योग्य नाही. म्हणून, कोणत्याही विषयावर आपली बौद्धिक क्षमता वापरून, विचार केल्यानंतरच आवश्यक असेल तेव्हाच, आपली प्रतिक्रिया व्यक्त करा.
अशा रीतीने, आपले जीवन केवळ मनोरंजकच नव्हे, निरोगी पदार्थ खाणे आणि निरोगी राहणे केवळ हे देखील नव्हे. प्रत्येकाच्या आयुष्यात प्रभावित करण्याची क्षमता असते. जीवन संस्मरणीय बनवू शकते, पण ते स्वाभिमानी असले पाहिजे. आपल्या स्वतःबद्दल जाणून घेण्यासाठी आपल्या जीवनाची योजना बनवा. आपल्याकडे काही स्वप्ने असल्यास ती मिळविण्यासाठी जास्तीत जास्त प्रयत्न करा.
प्रत्येक व्यक्ती जगावर सकारात्मक प्रभाव पाडू शकते. त्यासाठी काही शब्द, फक्त जगू नका! आत्मसन्मानाने जगा !